پیغام شاعری از زندان برای جوانان امروز افغانستان/ چهره ادبی شهید بلخی زیر سایه مبارزات سیاسی
تاریخ انتشار: ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۵۸۷۷۷
ابوطالب مظفری در کتاب "خون تاک" گزیده‌ای از شعرهای شهید بلخی را ارائه کرده است؛ شاعری که بخش عمده اشعارش را در سیاه‌چالی در کابل سرود. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بیش از سه دهه از شهادت شهید سیداسماعیل بلخی می‌گذرد، در این مدت کسی نیست که به تاریخ معاصر افغانستان آشنا باشد، اما او را نشناسد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
محمدکاظم کاظمی، شاعر و پژوهشگر افغانستانی، در یادداشتی که در کتاب «ستاره شب دیجور» منتشر شده است، وجه شاعری علامه بلخی را اینگونه توصیف می‌کند: «ما هنوز «بلخى شاعر» را نمى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسیم، ولى این ادعا نه بدان معناست که او در عالم شعر اسم و رسمى ندارد. شیفتگان شعر او بسیارند ولى اغلب آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها از پایه و مایه هنرى این شعرها بى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اطلاع‌اند و شیفتگى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان هم بیشتر به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌واسطۀ ارادتى است که به بلخى عالم، مبارز و سیاستمدار دارند و یا به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌واسطۀ افکارى که در این شعرها متجلّى مى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینند.
امّا دسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى دیگر هم این شاعر را خوب درنیافته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. آنان بعضى از شاعران و منتقدان رسمى کشور مایند که بنا بر معیارهاى ادبى صرف، نمى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند یا نمى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند در کنار بزرگانى چون استاد خلیل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله خلیلى، ملک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الشعرا بیتاب، قارى عبدالله، غلام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌احمد نوید، محمدابراهیم خلیل و امثال این‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ـ که البته بعضى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان هم چندان بزرگ نبوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند ـ مقامى هم براى شهید بلخى قائل شوند. چنین است که شعر شهید بلخى در وضعیتى شگفت قرار گرفته. هستند کسانى که او را بزرگترین شاعر معاصر افغانستان مى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دانند و نیز هستند کسانى که به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زحمت حاضرند همو را حتى جزو 10-12 شاعر مطرح این دوره به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شمار آورند»... .
ابوطالب مظفری، شاعر افغانستانی، در کتاب «خون تاک» تلاش کرده است گزیده‌ای از اشعار او را به مخاطبان امروز و فارسی‌زبانان معرفی کند. این کتاب که از سوی نشر آمو به چاپ رسیده و قرار است در نمایشگاه کتاب امسال نیز عرضه شود، «خون تاک» نام دارد. مظفری در گفت‌وگویی با تسنیم بیشتر درباره این کتاب توضیح داد که مشروح این گفت‌وگو را می‌توانید در ادامه بخوانید:
*تسنیم: آقای مظفری کتاب «خون تاک» گزیده‌ای از اشعار شهید بلخی است. کمی درباره این اثر بیشتر توضیح دهید، چرا از میان شاعران افغانستانی، شهید بلخی را انتخاب کردید؟
من به دلایل مختلف از قدیم به شخصیت و شعر شهید بلخی توجه داشته‌ام. کتاب «خون تاک» در ادامه کاری بود که در 20 سال پیش انجام دادم و آن تصحیح دیوان شعر شهید بلخی بود. در این تصحیح تمام شعرهای او را با نسخه‌ها و دست‌نوشته‌هایی که از او به یادگار مانده است، تطبیق دادم.
پس از گذشت سال‌ها احساس کردم که جامعه ما نیازمند گزیده‌ای از اشعار شهید بلخی است تا دسترسی و مطالعه آن راحت‌تر باشد؛ از همین رو کتاب «خون تاک» شکل گرفت. در شعرهای شهید بلخی ما شاهد فضاهای مختلفی از جمله مذهبی، مرثیه، اجتماعی، سیاسی و ... هستیم. به نظرم رسید که ممکن است جوانان امروز به برخی از شعرهای ایشان بیشتر توجه نشان دهند؛ از همین رو در «خون تاک» گزیده‌ای از غزلیات اجتماعی و فکری شهید بلخی انتخاب و ارائه شده است.
*تسنیم: اهمیت شهید بلخی در ادبیات افغانستان از چه منظری است؟
شهید بلخی در دوره‌ای پا به ادبیات افغانستان گذاشت که دوره استبداد بود. در آن زمان خاندانی بر افغانستان حکومت می‌کرد که پایبند به قوانین نبودند، در واقع این حاکمیت، استمرار حکومتی خانوادگی بود. در چنین فضایی، شهید بلخی به مشکلات عظیمی که جامعه افغانستان به دلیل حضور این حکومت متحمل می‌شد، اعتراض کرد. او نخستین شاعری است که دست روی چند موضوع کلیدی گذاشت که مبارزه با ستم و استبداد یکی از این موضوعات پررنگ و پرتکرار در اشعار اوست. آزادی، نکته دیگری است که شهید بلخی در اشعارش به آن توجه نشان داده است که در واقع، مفهومی در امتداد مبارزه با استبداد به شمار می‌آید.
وحدت ملی دیگر موضوع کلیدی در اشعار شهید بلخی است؛ موضوعی که امروزه نیز به عنوان یکی از آسیب‌های جامعه افغانستان شناخته می‌شود. از دیگر موضوعات مورد توجه شهید بلخی، می‌توان به وحدت جهان اسلام اشاره کرد. او درد جامعه اسلامی و افغانستان را در ظهور نفاق می‌داند و برای از بین بردن این درد نیز سال‌ها مبارزه کرد و در زندان افتاد. او سال‌ها در بدترین زندان کابل اسیر بود و همانجا بیمار شد و بعد از مدت زمان کوتاهی از دنیا رفت.
از این منظر، شهید بلخی در ادبیات افغانستان یک نمونه استثنایی است. شعرهای او روحیه مقاومت و جوانمردی را ترویج می‌دهد و بر استقلال‌طلبی و وحدت در جامعه افغانستان تأکید دارد.
کتابی جامع در شناخت علامه سیداسماعیل بلخی*تسنیم: گویا بیشترین سروده‌های ایشان نیز حاصل سال‌هایی است که در زندان بوده‌اند. این مسئله چه تأثیری بر ذهن و زبان شاعر داشته است؟
زندان در افغانستانِ آن دوره با تصوری که ما امروزه از زندان داریم، بسیار متفاوت است. شهید بلخی سال‌ها در سیاه‌چال زندگی می‌کرده و در این سال‌ها، زمستان‌های سختی را پشت سر گذاشت که در قصیده‌ای به صورت کامل این شرایط را توضیح داده است. کابل زمستان‌های سردی دارد؛ این سرما زمانی بیشتر می‌شود که در زندانی باشی و وسایل گرمایشی در دسترس نباشد و دیوارهای زندان را نم گرفته باشد.
او در اشعارش توضیح می‌دهد که خود در زندان چه شرایطی دارد، دیگر زندانیان در چه وضعیتی روزگار خود را سپری می‌کنند، زندانیانی که از دیگر کشورها مانند پاکستان یا شوروی هستند، چه شرایطی دارند و سپس این شرایط زندان را با وضعیت زندگی یک عده خاص که با شکوه در بیرون از زندان مشغول گذران عمر هستند، مقایسه می‌کند.
می‌توانیم بگوییم که زندان عزم شهید بلخی را راسخ‌تر کرد و یک نوع پختگی نیز به او بخشید. او در زندان با تأملی که داشت، به این نتیجه رسید که مشکلات افغانستان ریشه‌دارتر از این است که با یک کودتا یا تغییر فردی، برطرف شود.
*تسنیم: پس از سال‌ها از شهادت شهید بلخی، هنوز دیوان ایشان منبع کاملی برای ارائه تمامی اشعارش نیست. چرا همه اشعار او در دیوان گردآوری نشده است؟
بله، همین‌طور است. شهید بلخی در طول این سال‌ها حدود 70 و چند هزار شعر گفته است که از این تعداد، فعلاً آنچه در دسترس است، ناچیز و حدود 4 هزار شعر است. بخش عطیمی از شعرهای او در طول سال‌های جنگ از دست رفته است. وقتی خانه‌ها را بازرسی می‌کردند، بسیاری از اشعار ایشان را مدفون می‌کردند که بخشی از این اشعار گم شده است.
بخش دیگری از اشعار او در دست افراد باقی مانده بود که جمع‌آوری نشد. شهید بلخی در زندان شعرهایش را روی کاغذهای سیگار می‌نوشت، این دسته از اشعار نیز پس از مدتی یا به دلیل خراب شدن کاغذ از بین می‌رفتند یا جمع‌آوری نشده و نابوده شده‌اند.
*تسنیم: آقای محمدکاظم کاظمی در یادداشتی عنوان کرده‌اند که چهره ادبی و وجه شاعری شهید بلخی کمتر مورد توجه قرار گرفته و آن‌گونه که باید ایشان از این منظر معرفی و شناخته نشده‌اند. دلیل این امر چیست؟
شاعرانی که بیشتر به جامعه می‌پردازند و مخاطبانشان توده مردم هستند، یک مقدار فراغت کمتری نسبت به شاعرانی دارند که در دیگر حوزه‌ها فعالیت می‌کنند. از سوی دیگر، این دسته از شاعران، کمتر به موضوعات حرفه‌ای در شعر مانند خیال‌های پیچیده، ظرایف زبانی و ... توجه نشان می‌دهند. شهید بلخی نیز شاعری انقلابی است که مخاطبش مردم هستند:
جوانان، در قلم، رمز شفا نیست
دوای درد استبداد، خون است
ز خون بنویس بر دیوار ظالم
که آخِر، سیل این بنیاد، خون است ...
به همین دلیل شعرهای او در میان شاعرانی که فقط شعر عاشقانه می‌گویند، چندان استقبال نشد اما در میان عموم مردم مورد استقبال قرار گرفت، به طوری که او در میان جامعه و جبهه مقاومت جزو شاعران محبوب بوده است.
*تسنیم: کتاب «خون تاک» تلاش دارد تا پیوندی میان جامعه و مخاطب امروز افغانستان با شعر شهید بلخی ایجاد کند. فکر می‌کنید اشعار شهید بلخی از این منظر چه حرف و پیامی برای جوان امروز افغانستان دارد؟
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردم، ما هنوز هم درگیر جهالت و با یک نوع بی‌ثباتی ناشی از عصبیت‌های قومی و قبیله‌ای مواجه هستیم، با یک نوع استبداد رأی که با زور اسلحه قرار است بر مردم حکومت کند. مشکلاتی را که شهید بلخی در شعرش اشاره می‌کند و به خاطر آن به زندان می‌افتد، مشکلات اصلی امروز جامعه افغانستان نیز هست. شعر شهید بلخی شعر امروز است و جوانان امروز افغانستان هم برای اینکه به اصلاح جامعه بپردازند، می‌توانند اشعار او را مد نظر داشته باشند.
زبان فارسی در دوران بازگشت طالبان/ عصبیت‌های قومی بار دیگر گلوی «وطن فارسی» را خواهد فشرد؟*تسنیم: در نمایشگاه امسال کتاب دیگری هم دارید؟
بله، قرار است پس از سال‌ها دو جلد از اشعار من از سوی انتشارات عرفان منتشر شود و در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد. جلد نخست این کتاب شامل شعرهای کلاسیک من است که با عنوان «شهریاری و شتربانی» منتشر خواهد شد و جلد دوم، دربردارنده شعرهای سپید و نیمایی است که با عنوان «تنباکوی تلخ وطنی» به چاپ خواهد رسید.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: کتاب شعر زبان فارسی امروز افغانستان جامعه افغانستان شهید بلخی گزیده ای شعرهای او اشعار او شعر شهید سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۵۸۷۷۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اختتامیه جشنواره قرآنی، فرهنگی و هنری شهید آوینی برگزار می شود
به گزارش حوزه استان ها خبرگزاری تقریب به نقل از سازمان امور دانشجویان، دکتر سید فردین تقی زاده مدیر کل امور دانشجویان شاهد و ایثارگر سازمان امور دانشجویان در خصوص دومین جشنواره قرآنی، فرهنگی و هنری شهید آوینی گفت: اولین دوره این جشنواره در سال ۱۴۰۱ با حضور ۷۵۰ دانشجو از ۱۳۰ دانشگاه در سه بخش (قرآنی، معارفی و هنری) و ۱۸ رشته برگزار شد. وی درخصوص دومین دوره این جشنواره اظهار کرد: دومین دوره جشنواره قرآنی، فرهنگی و هنری شهید آوینی و آیین تقدیر از برگزیدگان این جشنواره پنجشنبه ۱۳ اردیبهشت‌ماه سال جاری از ساعت ۹ الی ۱۲در تالار فجر دانشگاه شیراز برگزار خواهد شد.
تقی زاده با بیان این مطلب که این دوره از جشنواره با استقبال خوب دانشجویان و دانشگاهیان روبرو بود؛ تصریح کرد: تعداد شرکت کنندگان در این دوره تقریبا سه برابر جشنواره دوره اول بود و آثار ارسال شده تقریبا هشت برابر آثار دور گذشته بوده است به طوری که از زمان آغاز فراخوان یعنی دی ماه ۱۴۰۲ تا پایان آن یعنی ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ حدود ۳ هزار اثر ادبی و هنری به دبیرخانه این جشنواره ارسال شد.
مدیر کل امور دانشجویان شاهد و ایثارگر با اشاره به اینکه این جشنواره با هدف ترویج فرهنگ ایثار و شهادت برگزار شده است؛ تصریح کرد: نکته قابل توجه دیگر این است که در این دوره از جشنواره، شرکت کنندگان در چهار بخش قرآنی، معارفی، هنری و ادبی شرکت داشته و در بخش قرآنی ۲۱۹ نفر و معارفی۳۵۰ نفر دانشجوی شاهد و ایثارگر به رقابت پرداختند.
وی اظهار کرد: ثبت نام در بخش‌های هنری و ادبی این دور جشنواره برای عموم دانشگاهیان سراسر کشور امکان پذیر بوده که در مدت ۴ ماهه فراخوان؛ تعداد ۶۷۸ نفر در بخش هنری و ۳۶۱ نفر از دانشگاهیان سراسر کشور موفق به ثبت اثر ادبی در این جشنواره شدند.
تقی زاده تصریح کرد: در اختتامیه این جشنواره که در روز پنجشنبه مورخ ۱۳اردیبهشت ماه در تالار فجر دانشگاه شیراز برگزار می‌شود، از حدود ۱۲۳ نفر در ۴ بخش ادبی، هنری، قرآنی و معارفی که شامل ۱۸ رشته ادبی: شعر و داستان کوتاه هنری: عکس، تصویرسازی، طراحی و نقاشی، خوشنویسی، طراحی پوستر معارفی: نهج البلاغه، حفظ موضوعی، صحیفه سجادیه قرآنی: قرائت (تحقیق- ترتیل) - اذان- حفظ تک جزء- حفظ ۵ جزء- حفظ ۱۰ جزء- حفظ ۲۰ جزء- حفظ کل است، تجلیل به عمل می‌آید.
مدیر کل امور دانشجویان شاهد و ایثارگر ادامه داد: اختتامیه دومین جشنواره قرآنی، فرهنگی و هنری شهید آوینی با حضور دکتر هاشم داداش‌پور معاون وزیر علوم و رییس سازمان امور دانشجویان، حجت الاسلام مصطفی رستمی رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، دکتر ابراهیم نعیمی سرپرست معاونت امور دانشجویان داخل، دکتر مؤذنی رییس دانشگاه شیراز، دکتر تقوایی، معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه شیراز و جمعی از مسؤولان استان و دانشگاهیان سراسر کشور برگزار خواهد شد.
تقی زاده در پایان خاطر نشان کرد: نمایشگاه آثار برگزیده دومین جشنواره قرآنی، فرهنگی و هنری شهید آوینی نیز همزمان با آیین پایانی این دور از جشنواره در کنار تالار فجر دانشگاه شیراز برپا خواهد شد همچنین در این جشنواره از کتاب آثار منتخب دومین جشنواره قرآنی، فرهنگی و هنری شهید آوینی نیز رونمایی خواهد شد.
انتهای پیام/
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند